ISO, International Organization for Standardization yani Uluslararası Standartlık Örgütü’nün kısaltmasıdır ve fotoğraftaki ISO ismini buradan alır. Peki bize ne ifade ediyor?
ISO Nedir?
ISO, kamera sensörlerinin veya filmlerinin ışığa duyarlılık derecesidir. Günümüzde sensörlü kameralarda ISO’yu ayarlama imkanımız var. Peki filmli kameralardan ISO nasıl ayarlanıyor? Filmli kameralarda ISO değerine göre film seçimi yapıyorsunuz yani kameranın ISO’su yok filmin ISO’su var. Fotoğraf filmleri üzerinde kocaman yazan 100, 200, 400 gibi değerler ISO değerleridir. Filmlerde ISO için “speed” tanımı da yer yer kullanılır.
ISO Ne İşe Yarar?
Düşük ışıklı ortamlarda ISO değerini yükselterek sensörün ışık duyarlılığını yükseltebilir ve daha fazla ışık yakalamasını sağlayabiliriz, aynı şekilde yüksek ışıklı ortamlarda ISO değerini düşürerek sensörün ışık duyarlılığını düşürebiliriz. Klişe bir örnek; enstantane ve diyafram ayarlarını değiştirmediğimizi varsayalım, loş ışıklı bir ortamda ISO değeri 800’de çekilen bir fotoğraf ISO değeri 100’de çekilmiş bir fotoğraftan daha aydınlık çıkar.
Kameralardaki ISO’nun Kısa Tarihi
Analog fotoğraf makineleri ve film rulosu kullanan video kameralar zamanında, filmlerin ışık hassasiyetleri farklıydı ve film üreticileri bu hassasiyetleri belirli standartlarda üretmesi gerekiyordu çünkü bir fotoğraf veya video çekiminde filmin ışık hassasiyeti hayati bir önem taşıyordu. Fotoğrafçı veya videograf nasıl bir ışık duyarlılığına sahip film ile çekip yaptığından emin olmalıydı.
Bu dönemlerde film standartlarını ağırlıklı olarak ASA, American Standards Association yani Amerikan Standartlar Enstitüsü ve DIN, Deutsches Institut für Normung yani Alman Standartlar Enstitüsü sınıflandırıyordu. Bu iki organizasyon ileride bu görevlerini ISO’ya bıraktılar.
ISO’nun Fotoğrafa Etkisi
ISO’nun ne işe yaradığını öğrendik. Peki, madem düşük ışıklı ortamlarda ISO’yu yükselterek daha aydınlık bir görüntü elde edebiliyoruz o zaman yükseltelim ISO değerini, geceleri coşturalım fotoğrafları? Pratikte tam olarak böyle olmuyor.
ISO değeri yükseldikçe fotoğraflarınızda kumlanma (gren, gürültü veya İngilizce sık bilinen adıyla noise) oluşur. Bu nedenle daha az noise içeren, imaj kalitesi daha yüksek fotoğraflar için ISO’yu olabildiğince düşük tutmamız gerekiyor. Ne kadar düşük ISO, o kadar az noise.
Her kameranın ISO performansı (ISO başarımı) farklılık gösterebilir. Bu nedenle ihtiyaçlarınız doğrultusunda, özellikle düşük ışıklı ortamlarda çekim yapacaksanız kamera almadan önce ISO başarımlarını test etmeli veya yapılan testleri incelemelisiniz. Bazı kameralar 6400 ISO’da bile çok az noise oluştururken bazı kameralar 1200 ISO’da rezalet fotoğraflar çıkarabilir.
Kameraların ISO başarımı; sensörün yapısı, sensörün boyutu, megapiksel değeri ve görüntü işlemci gibi kriterlerle doğrudan ilgilidir. Sensör büyüdükçe ve megapiksel düştükçe ISO başarımı artışı kolaylaşır. Örneğin; Sony A7 S serisi kameralar full frame sensörlü ve 12 megapikseldir. Bunun sebebi Sony’nin A7 S serisini düşük ışıkta oldukça yüksek ISO başarımı yakalaması için üretmesidir ve bu konuda başarılı da olmuştur.
Mobil cihazların veya küçük sensörlü kompakt kameraların ISO başarımının düşük olması da benzer sebepledir. Küçücük sensör boyutuna, örneğin 12 megapiksel sığdırmak, yüksek ISO’da sensörün ısınmasına ve bu durumda fazla noise oluşmasına sebep olur.