Özlem Dikel

Perspektif ilkeleri başarılı biçimde kullanıldığında, fotoğrafa derinlik, mesafe ve hacim hissini verebilirsiniz. Yazı: Özlem Dikel Perspektif Nedir? Nesnelerin 3 boyutlu görünümünü 2 boyuta indirgeyerek, üç boyutlu olarak göstermeye yarayan bir iz düşüm tekniğidir. Fotoğrafta perspektif, nesnelerin birbirleriyle olan mesafelerini, boyutlarını ve aralarındaki ilişkiyi anlatan oran ve ölçüdür. Perspektif cisimlerin gözümüze olan uzaklığını, yakınlığını, göz hizamızın aşağısında ve yukarısında oluşunu ifade eder. Perspektifte kural gözümüze yakın olan nesneler uzaktakilere göre daha büyüktür. Mesela, bize yakın olan bir ağacın uzakta olan bir binadan daha büyük göründüğünü hepimiz biliriz. Oysa ki bina ağaçtan daha büyüktür. Bu yüzden bir ağacı bina kadar büyük gördüğümüzde beynimiz bunu mantıklı algılayamaz ve bize o binanın uzakta olduğunu söyler. Farklı görüntüler yaratmak istediğimizde yani nesnelerin gerçeğe daha yakın ya da gerçeğinden daha uzakta görünmesini istediğimiz zamanlarda bu yöntemi kullanırız. Bir köpeği küçük göstermek istediğimizde konudan uzaklaşırken, büyük göstermek istediğimizde yakınlaşırız. Gerçek boyut elde etmek istediğimiz görüntü arasındaki fark ne kadar çoksa o kadar alana ihtiyacımız olacaktır. Aslında bir fotoğrafçı fotoğrafını farklı açılardan ve mesafelerden çekerse nesnenin gerçekte olduğundan daha farklı ya da gerçeği gibi olduğu algısını rahatlıkla bizlere sunabilir. Fotoğraf makinesinde derinlik hissi yoktur. Bunu sağlayan fotoğrafçı olacaktır. Kompozisyonu kurarken neyi nasıl çektiği, nasıl bir denge kurduğu önemlidir. Nesneler arasındaki mesafeleri kullanarak ilüzyonik görüntüler oluşturabileceği gibi, gerçek görüntüler de yakalayabilir. Siz çekim yaparken fotoğraf makineniz zaten bir perspektif oluşturacaktır. Fakat perspektif ilkeleri başarılı biçimde kullanıldığında, fotoğrafta yer alan nesnelerin biçimini ve konumunu iyi bir biçimde aktarabilirsek, fotoğrafa derinlik, mesafe ve hacim hissini verebiliriz. Bunun için farklı odak uzaklıklarına sahip lensler, farklı açılardan yapılan çekimler fotoğrafınızın etkisini artıracaktır. İnsanlar genelde göz hizasından fotoğraf çekmeye alışkınlardır. Eğer farklı açılar ararsanız fotoğrafınız bambaşka tatlarda olacaktır. Zaten günlük yaşantınızda ‘başka perspektiften bakmak’ gibi terimleri sıklıkla duyuyorsunuzdur. Evet ne kadar farklı açılardan fotoğraf çekerseniz fotoğraf karenizdeki objelerin boyutu ve fotoğrafınızın derinlik hissi değişecektir. Objeler fotoğraf makinesinden uzaklaştıkça daha az dikkat çekerler. Çünkü hava faktörü vardır. Çünkü havanın ışığı, fotoğraf makinesine geçerken konuyu etkiler. Hava ışığı kırar ve yönünü değiştirir. Bu da çekeceğimiz fotoğrafın kontrastının azalmasına ve görüntünün bulanıklaşmasına sebep olur. Eğer manzara fotoğrafı çekiyorsanız bu durum öğleden sonraları daha belli olur. Gündoğumu saatlerinde bu etkiyi daha az hissedersiniz. Çoğu zaman derinlik, mesafe gibi konuları fotoğrafta aktarmak zor olabiliyor. Fotoğrafta perspektifi değiştirmenin en etkili yolu bakış açımızı değiştirmektir. Az öncede dediğim gibi insanlar genelde göz hizasında fotoğraf çekme eğilimi gösterirler. Yere eğilir, yukarı çıkar veya sağa ve sola hareket edersek o zaman perspektifimizi değiştirebiliriz. İlk gördüğümüz şeyi hemen fotoğraflamak yerine biraz daha zahmete girip, farklı yerlerde farklı ölçülerde, açı ve kadraj aramamız lazım. Aksi taktirde hep aynı benzer, sıradan fotoğraflar üretmiş oluruz. Perpektifle oynayarak bambaşka duygularda fotoğraflar neden çekmeyesiniz ki? Geniş açılı lensleri kullanarak şahane fotoğraflar üretebilirsiniz. Hatta bu lenslerle oranlarla oynarak farklı tatlarda portreler üretmeniz de mümkün. Farklı tasarlanan yapıların, sert gölgelerin, farklı formların peşine düşerek, nesnelerin arasındaki etkileşimleri takip ederek değişik kareler de üretebilirsiniz. Farklı mesafelerden nesneler arasında nasıl ilişkiler olduğunu, birbirlerinden nasıl etkilendiklerini görmeliyiz. Bakış açımızı, yönümüzü değiştirmemiz gerekir. Tüm bunların temelinde ise hayata olan bakış açımız yatmaktadır. Fotoğrafı fotoğraf yapan temel unsurların dışında, aslında bizim hayatı nasıl algıladığımız da önemlidir. Okuduğunuz kitaplar, dinlediğiniz şarkılar, gördüğünüz şehirler, hayatınıza giren insanlar, mutluluklarınız, acılarınız bunların hepsi fotoğrafın tadını oluşturacaktır. Hayata bakış açınız hiç kuşkusuz fotoğrafınıza da yansıyacaktır. Bakış açımız değişirse herşey değişir, hayatımız da değişir, fotoğrafımız da değişir…

Özlem Dikel

Fotoğrafta Kompozisyon Öğeleri: Perspektif

Fotoğrafta Kompozisyon Öğesi: Işık

Kompozisyonda Ritim ve Uyum